Ҫу уйӑхӗн 18-мӗшӗнче Курнавӑшри пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӑтам шкулта Елчӗк районӗнчи тавра пӗлӳҫӗсен пӗрремӗш конференцийӗ иртрӗ. Ӑна Курнавӑшри халӑх музейӗн ертӳҫи А.П.Смирнов пуҫарнипе йӗркеленӗ. Унӑн тӗллевӗ — шкул ачисене тӑван ен историне, йӑли-йӗркине, сӑмахлӑхне тӗпчеме хӑнӑхтарасси. Тӑван тӑрӑхри аваллӑха тишкерсе малашлӑх валли ҫул уҫма пулать.
Конференци ӗҫне районти паллӑ тавра пӗлӳҫӗсем — Елчӗкри историпе тӑван ен халӑх музейӗн ертӳҫи В.Г.Вастулова, Курнавӑшри шкулта нумай ҫул директор пулса ӗҫленӗ, кунти музея уҫакансенчен пӗри, Раҫҫей тата Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ учителӗ П.М.Смирнов, Вырӑскассинчи учитель-пенсионер Н.С.Кириллов, Ҫуткӳл шкул директорӗ Е.И.Никифорова, Елчӗк район администрацийӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ — вӗрентӳ тата ҫамрӑксен политикин пайӗн ертӳҫи Л.В.Левый, Курнавӑш шкул директорӗ П.В.Кузнецов хутшӑнчӗҫ.
Конференцире Курнавӑш, Ҫуткӳл, Елчӗк, Ҫирӗклӗ Шӑхаль, Лащ-Таяпа, Кӗҫӗн Таяпа, Тӑрӑм, Патреккел тата ытти шкулсенчи ачасем хастар пулчӗҫ.
Трак тӑрӑхӗнче чӑвашсен паллӑ поэчӗ Нестер Янкас ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнине халалланӑ литературӑпа пултарулӑх фестивалӗн ӗҫӗсем малалла пыраҫҫӗ. Акӑ, тин кӑна республикӑри районсем хушшинче иртекен уҫӑ инҫет викторина вӗҫленчӗ. Ӑна Красноармейски район администрацийӗн вӗрентӳ пайӗ тата методикӑпа информаци центрӗ йӗркеленӗ. Проект авторӗ – Красноармейски иккӗмӗш шкулӗнче чӑваш сӑмахлӑхӗпе культури вӗрентекен Михайлов Виталий Михайлович. Инҫет викторина ыйтӑвӗсем Нестер Янкасӑн пурнӑҫӗпе ӗҫӗ-хӗлне туллин тишкерме хистеҫҫӗ. Электрон почтипе пурӗ 248 хурав килчӗ. Республикӑри районсене илес пулсан, ачасем ытларах Красноармейски районӗнчен – 84, Вӑрмар районӗнчен – 22, Елчӗк районӗнчен – 20, Хӗрлӗ Чутай районӗнчен – 16, Вӑрнар районӗнчен – 12, Канаш районӗнчен - 10 хутшӑннӑ.
Елчӗк районӗнчи Курнавӑшри пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӑтам шкула районти пултаруллӑ вӗренекенсем СССР космонавт-летчикӗ А.Г.Николаев 80 ҫул, Х.М.Миначев академик 100 ҫул, СССР тата Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ халӑх учителӗ П.Н.Чернов 80 ҫул ҫитнине халалланӑ 4-мӗш наукӑпа практика конференцине пуҫтарӑнчӗҫ. Кӑҫалхи конференци Раҫҫейри Ҫамрӑксен тата Чӑваш Республикинчи Ҫӗр ӗҫченӗсен ҫулталӑкӗпе тӗл килчӗ. Чаплӑ уява Елчӗк район пуҫлӑхӗн ҫумӗ - вӗрентӳ тата ҫамрӑксен политикин пайӗн ертӳҫи Л.В.Левый, СССР Халӑх учителӗ П.Н.Чернов, Раҫҫей Федерацийӗн тата Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ учителӗ П.М.Смирнов хутшӑнчӗҫ, сӑмах каларӗҫ. Шкулта мухтавлӑ юбилярсен ячӗсемпе чаплӑ стендсем йӗркеленӗ. Халӑх музейӗн ертӳҫи А.П.Смирнов мухтавлӑ ентешсен ӗҫӗ-хӗлне палӑртса анлӑ доклад турӗ.
Петр Никифорович Чернов 1929-мӗш ҫулхи ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче Елчӗк районӗнчи Вырӑскасси ялӗнче ҫуралнӑ. Ачалӑхӗ аслӑ аттелӗх вӑрҫи ҫулӗсемпе тӗл килнӗ май ҫӑмӑлах пулман.
Ҫуткӳлпе Вырӑскасси ялӗсем пысӑках мар пулин те ҫак ялсенчен нумай паллӑ ҫынсем тухнӑ. Вӗсем хушшинче Елен Нарпи ҫыравҫӑпа Мария Горшкова юрӑҫӑ та. Елена Петровна пирӗн шкулта час-часах пулать. Хальхинче те вӑл ачасене хӑйӗн шыв юххи пек пӗр тикӗс сассипе, тӗрӗс те илемлӗ калаҫӑвӗпе савӑнтарчӗ. Чӑваш патшалӑх университечӗн культурологи факультечӗн доценчӗ пулнӑ май вӑл ачасене чӑваш культурине аталантарас тесен мӗн тумаллине каласа ӑнлантарчӗ. ЮНЕСКО тӗпчевӗпе пирӗн чӑваш чӗлхине пӗтекен чӗлхесен шутне кӗртнипе пӑшӑрханчӗ.
Мария Александровна Горшкова Вырӑскассинчи Петровсен йышлӑ ҫемйинче ҫуралнӑ. Тӑххӑрмӗш ача, чи кӗҫӗнни. Ашшӗ, Александр Сергеевич Петров, Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫин ҫулӑмлӑ ҫулӗсемпе утса тухнӑскер, Маша 15 ҫулта чухне ҫӗре кӗнӗ. Амӑшӗ, Зинаида Маркеловна, халӑх юррисене питӗ илемлӗ юрланӑ. Аслӑ пиччӗшӗсемпе аппӑшӗсем те уҫӑ саслӑ, юрлама юратаҫҫӗ. Мария вара мӗн пӗчӗкрен искусство тӗсӗсене пит ӑнлансах кайман пулин те телевизорпа опера, балет, оперетта пӑхма кӑмӑлланӑ.
| ПУШ | 26 |
«Елчӗк ен» хаҫат вулаканӗсем Валентина Кириллова ҫыравҫӑн статйисене, корреспонденцийӗсене, калавӗсене аван пӗлеҫҫӗ темелле. Ял ҫыннисем унӑн хайлавӗсене юратса вулаҫҫӗ. Мӗншӗн тесен хӑйӗн сӑнарӗсене вӑл пурнӑҫран тупать. Этем кун-ҫулӗн кукӑр-макӑрӗсене витӗрех курса тӑнӑран ку е вӑл персонажа калӑпламашкӑн вулаканшӑн ҫывӑх та ҫӑмӑл чӗлхепе, пурне те кӑсӑклантармалла ҫырать. Нумаях пулмасть В.Кириллован Елчӗкри типографире «Савӑнӑҫ куҫҫулӗ» ятлӑ кӗнеки пичетленсе тухрӗ. Унӑн пултарулӑхне хаклакансемшӗн ку парне вырӑнӗнчех пулчӗ.
Валентина Алексеевна Кириллова (Смирнова) 1963-мӗш ҫулхи авӑн уйӑхӗн 23-мӗшӗнче Комсомольски районӗнчи Нӗркеҫ ялӗнче ҫуралса ӳснӗ. Кӳршӗллӗ Кипеҫ шкулӗнче вӗреннӗ. Валентинӑн илемлӗ чӗлхепе ҫырнӑ сочиненийӗсене шкулти чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекен В.П.Ермаков та яланах ырланӑ, ыттисемшӗн тӗслӗх пулнине палӑртнӑ. Пулас ҫыравҫӑ хайлавӗсем, аслисем хавхалантарнине кура, «Каҫал ен» («Октябрь ялавӗ») хаҫатра, республикӑра тухса тӑракан «Самант» («Хатӗр пул») журналта, «Тантӑш» («Пионер сасси») хаҫатра кун ҫути курнӑ.
Тутар Республикинчи Кӑнна Кушки — чӑвашсемшӗн хаклӑ ял.
Кунта 1848-мӗш ҫулхи ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче чӑвашсен Аслӑ Вӗрентекенӗ, чӑваш ҫырулӑхне, литература чӗлхине пуҫарса яраканӗ Иван Яковлевич Яковлев ҫуралса ҫут тӗнчене килнӗ. Чӑваш ҫыннин тертпе-хӗнпе иртекен кун-ҫулне телейлӗрех тӑвасчӗ тени мӗн ачаранах канӑҫ паман ӑна. 1868-мӗш ҫулта Чӗмпӗрте Чӑваш шкулӗ уҫма мехел ҫитернӗскер, хӑйӗн пӗтӗм кун-ҫулне вӗрентӳ ӗҫне халалланӑ. Чӗмпӗр шкулӗ 1000 ытла вӗрентекене, ҫав шутранах тӑван литература анинче уйрӑмах тарӑн йӗр хӑварнӑ К.В. Иванов, Тайӑр Тимкки, Н. Шупуҫынни, Федор Павлов, Марфа Трубина тата ытти ҫыравҫӑсене те вӗрентсе ӑс панӑ.
Манмастпӑр эпир те, паянхи ӑру, И.Я. Яковлевӑн вышкайсӑр пысӑк ӗҫне. Унӑн «Халалне» яланах асра тытса пурӑнатпӑр.
Акӑ, пуш уйӑхӗн 20-мӗшӗнче Елчӗк районӗнчи Курнавӑшри пӗтӗмӗшле пӗлқ паракан вӑтам шкулти саккӑрмӑш тата тӑххӑрмӗш классенче вӗренекенсем, вӗсен вӗрентекенӗсем — Н.
Ҫак кунсенче Елчӗк районӗнчи Курнавӑшри ҫӗнетсе илемлетнӗ Культура керменӗнче (халӗ ӑна информаципе культура центрӗ теҫҫӗ) ялти шкулта вӗренекенсем пысӑк уява — Ҫӗр ӗҫченӗсен ҫулталӑкне халалланӑ фольклор фестивальне пуҫтарӑнчӗҫ.
Тӑван халӑх пултарулӑхӗ ҫав тери тӗрлӗ енлӗ та кӑсӑк. Авалтан килекен пуянлӑха — чӑвашсен ырӑ йӑли-йӗркине сцена ҫинче кӑтартса пама тӗллев тытрӗҫ те ӗнтӗ шкул ачисем. Курнавӑшри пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӑтам шкулти чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенсем - В.Н.Воронова тата Н.Н.Круглова йӗркеленӗ уяв сценарийӗнче 1-10 классенче вӗренекенсем «Вӑйӑ», «Выртмара», «Ҫӑварни», «Сӗрен», «Сурхури» тата ытти уявсен тӗслӗхӗсемпе паллаштарчӗҫ. Сӑнарсене калӑпламашкӑн ачасен самай вӑй хума тиврӗ. Чӑвашсен ӗлӗкхи вӑхӑтри пултарулӑхӗ ҫамрӑк ӑрушӑн ҫӗнӗлӗх уҫниех: нумай япалана ялти ватӑсенчен ыйтса пӗлмелле, кӗнекесенче ҫырнисене тӗпчемелле, «асанне арчине» ухтарса пӑхмалла…Паллах, вырӑнти материалсене тӗпе хуни пӗлтерӗшлӗрех те кун пек чухне. Хамӑр таврари йӑла-йӗркене, мӑн асатте, мӑн асаннесен иртнӗ кун-ҫулне ас тутарать, вӗсене уяса пурӑнма хистет.
Елчӗк районӗн ҫуллахи спорт мероприятисем «Елчӗк Ен» парнисемшӗн ӑмартакансен ҫамӑл атлетика кросӗпе пуҫланчӗ. Вӑл ака уйӑхӗн 13-мӗшӗнче иртрӗ.
Вӑтам пӗлӳ паракан шкулсем хушшинче пӗрремӗш вырӑна Курнавӑш шкулӗ тухрӗ. Пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан шкулсем хушшинче пӗрремеш вырӑна Хӑвӑлҫырма шкул ачисем тухрӗҫ.
Аслисем хушшинче ҫаксем ҫӗнтерчӗҫ:
* 500 метр тӑршшӗнче хӗрарӑмсем хушшинче — Надежда Седова;
* 500 метр тӑршшӗнче арҫынсем хушшинче — А.Васильев;
* Ветерансем хушшинче арҫынсечен чи хӑвӑрт тухаканни — М.Скворцов;
Ҫӗнтернӗ ушкӑнсем куҫакан кубоксемпе дипломсене тивӗҫрӗҫ, ҫӗнтерӳҫӗсене вара «Елчӗк Ен» хаҫата ҫурҫуллӑх ҫырӑнтарса пачӗҫ.
Елчӗк районӗн ача-пӑчапа ҫамрӑксен пултарулӑх ҫуртӗнче «2008 ҫулталӑк вӗренекенӗ» конкурс иртрӗ. Конкурса чи лайӑх вӗренекене суйламашкӑн, ыттисене хавхалантармашкӑн иртерчӗҫ.
Конкурсру пурӗ 4 тур пулчӗ. пӗрремеш турта ӑмӑртуҫӑсем 25 ыйту ҫине ҫырса хуравларӗҫ. Ҫапла май вӗсенчен вуннӑшӗ иккӗмӗш тура тухрӗҫ. Виҫҫӗмӗш тура вара пиллӗкӗн тухрӗҫ: Семенов Николай, Смирнов Артур (Курнавӑш шкулӗ), Бакина Катерина (Кушка шкулӗ), Патшина Екатерина (Елчӗк шкулӗ), Федорова Татьяна (Кивӗ Эйпеҫ шкулӗ). Финала виҫҫен тухрӗҫ, вӗсен «Космонавтика» сӑмахри саспаллисенчен нумайтарах сӑмах тумалла пулчӗ. Смирнов Артур ыттисенчен ытларах турӗ те «2008-мӗш ҫулталӑк вӗренекенӗ» ята тивӗҫрӗ.
Пӗрремӗш вырӑнсене тухнисене хисеп хучӗсемпе парнесем пачӗҫ.
Ака уйӑхӗн 1-мӗшӗпе 5-мӗшӗ хушшинче И.Я. Яковлев ҫуралнӑранпа 160 ҫул ҫитнине халалланӑ олимпиада иртрӗ. Хутшӑнакансен http://pedkanash.chuvash.org сайтра аслӑ вӗрентӳҫӗн пурнӑҫӗпе ҫыхӑннӑ 12 ыйту ҫине хуравлама тивнӗ. Ыйтусемпе пурӗ 352 ҫын паллашнӑ теме пулать, вӗсенчен 291-шӗ хуравсене ярса панӑ. Шел те, пур хуравсене те йышӑнма май килмен — хӑш-пӗрисене йӑнӑшла тултарнине пула пӑрахӑҫлама тивнӗ. Ҫапла май олимпиадӑна 205 хурава йышӑннӑ.
Олимпиада пӗтӗмлетӗвӗсем вара ҫапла:
11 класс
* Поручиков Владимир, Шупашкар хули, 2-мӗш лицей (вӗрентекенӗ Михеев П.П.) - 1-мӗш вырӑн,
* Трофимова Анастасия, Шупашкар хули, 6-мӗш шкул (вӗрентекенӗ Поручикова Э.Н.) – 2-мӗш вырӑн,
* Григорьева Юлия, Йӗпреҫри 1-мӗш шкул (вӗрентекенӗ Козлова И.Н.) – 3-мӗш вырӑн,
10 класс
* Иванов Александр, Муркаш районӗнчи Москакасси шкулӗ (вӗрентекенӗ Матросова М.Г.) – 1-мӗш вырӑн,
* Шнуров Дмитрий, Шупашкар районӗнчи Чӑрӑшкасси шкулӗ (вӗрентекенӗ Николаева А.М.) – 2-мӗш вырӑн,
* Андреев Андрей, Йӗпреҫ районӗнчи Пучинке шкулӗ (вӗрентекенӗ Михайлова Е.
+0.3 °C